3. එදත් මෙදා මෙන් මත් ද්‍රව්ය භාවිතාව?

කෝට්ටේ යුගයේ මත් ද්‍රව්ය භාවිතාව

සංදේශ කාව්ය සහ කෝට්ටේ අතර ඇත්තේ අවියෝජනීය සම්බන්දතාවයකි. 

 කාලිදාසගේ 'මේඝ දුතය' මුල්ම සංදේශ කාව්ය ලෙස සලකේ.

එය සංස්කෘත සාහිත්යේ වටිනාම පොතක් වේ.

එය කෝට්ටේ යුගයේ පඬිවරුනට සමීපව තිබෙන්න ඇති කියා සිතිය හැක.

එකල උගතුන් ලෙස ගෙන ඇත්තේ; එළු, පාලි, සකු, දෙමළ  ආදී භාශා දැනුම් ඇති අයට බව පෙනී යයි. කෝට්ටේ යුගයේ මහා පඬිරුවන වන තොටගමුවේ සිරි රහල් හිමියන් ෂඩ් භාශා පරමෙශ්වර වශයෙන් අදත් සිහිපත් කෙරේ.

කෝට්ටේ යුගයට සංදේශ කාව්ය පහක් ඇතුලත්වේ.

පරෙවි, සැළලිහිණි, කොවුල්, ගිරා සහ හංස එම කෘතීන්ය.

අපගේ යටගියාව එනම් ඉතිහාසය සොයා යාමේදී වංශ කතා, සෙල්ලිපි ආදී දේවල් මෙන්ම සංදේශයන් සහ සාහිත්ය කෘතීන් ද අපමණ ආලෝකයක් සපයන බව විශ්වාස කෙරේ.

කෝට්ටේ සංදේශ කවි පිළිබඳව ඉතා හොඳ ප්‍රවේශයක් ලෙස; සංස්කෘතික කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවේ ප්‍රකාශණයක් වන; මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකරයන්ගේ ' කෝට්ටේ යුගයේ සන්දේශ කාව්ය' ගෙන හැර දැක්විය හැක.

මෙම සෑම සංදේශ කාව්‍යයකම දූතයෙකු (මේවායේ ප්‍රියජනක පක්ශියෙක් විසින් එය ගෙන ගිය විලාශයක්  දැක්වේ.

 අතරමග මඟ වැනුම් සහ පුර වැනුම් සහ ආගමික ස්ථාන ගැන, ආශීර්වාද, සෙත් පැතීම් ආදිය නො අඩුව ඇත. කෝට්ටේ සාහිත්ය දියුණුවට හේතු වුවූ මූලික කරුණ ලෙ;ස සරසවි බඳු  පිරිවෙන් රාජානුග්‍රහයෙන් පැවතීම ගෙන හැර දැක්විය හැක.

එසේම; එම පිරිවෙන්පති වරුන්ද  අසම සම චරිත බව පෙනී යයි.

වඩාත්ම ප්‍රචලිත වන්නේ තොටගමු විජයබා පිරිවෙන්පති සිරි රහල් හිමියන්ය. 

තොටගමුවේ සිරි රහල් හිමියන් සමුද්‍රාසන්නව තම ශාශ්ත්‍රීය කටයුතු  කළ නිසාදෝ සිය කව් සමුද්‍රඝෝශ  විරිතින් රචනා කළ බව පෙනේ.

 සමුද්‍රඝෝශ  විරිත යනු කවි ගායනයේදී මුහුදු රළ උස් පහත් වීමේ තනුවක් ශෘතියක් දක්නට ලැබීමයි.

අපි අද කෝට්ටේ සංදේශ කාව්යක් මගින් සමාජ විද්යාත්මක තොරතුරක් ගැන කියවා විමසා බලමු. 

එය වර්තමාන තත්වයන් යටතේ විශ්ලේශණාත්මක ඉසව්වකට අප ගෙන යනු ලබයි.

අනාදිමත් කාලයක සිට; අපේ රටේ නීති සංග්‍රහයන් අනුව මත් ද්‍රව්ය (අබිං, කංසා ආදී දේ ) භාවිතය දන්ඩනයට යටත් කරණු ලබන වරදක් වේ.

මෙම නීති සම්පාදනය කරණු ලැබූවේ යටත් විජිත රජයයන් විසින්ය.

නමුත් මේ වන විට; එම ද්‍රව්ය බෙහෙත් වශයෙන් පිළියෙල කොට යම මාත්‍රාවකට අනුව භාවිතාව සමහර රටවල නීති ගත කරලා කොට තිබීම හාස්‍යයට කරුණකි.

පහතින් දැක් වෙන්නේ ගිරා සංදේශයේ 105 වන කවියයි.

මත් වන අබින් කංසා කා රළු                    පරළු

අත් තන කුසුම් රත් මල් කනලා               ලකුළු

ගත් වන  මුගුරු ලෙළවා  ඇද ඇද              රවුළු

සිත් මෙන බමන බබුරන් රඟ බල              යහළු

ගිරා සංදේශ කතු වරයා ගැන සඳහනක් නැතත් එය කෝට්ටේ ජයවර්ධන පුරයේ විහාරයක වැසි පැවිදි උතුමෙකුගේ රචනයක් බව 55 වන කවියෙන් කියවේ. 

ජයවර්ධන පුර   ඇතුළු නුවර දළදා මැදුර රජ මැදුරට යාව තිබෙන බව   (වෙනත් තැන්වල)  කියවේ.

විහාර තිබී ඇත්තේ ලංකාවේ අගනුවර ඇතුළු නුවර  සැලැස්මවලට අනුව පවුරට පිටිනි. 

නමුත් ඇතුළු නුවර තුල සතර දේවාල පිහි‍ටුවා තිබී ඇත. 

සංදේශය යවන්නේ තොටගමු  පිරිවෙන්පති  රහල් හිමියන් වෙතය.

මෙම කව ට අනුව; දූතයා වන ගිරවාට උපදෙස් දෙනු ලබන්නේ; රළු, පරළු වූ අබිං, කංසා කෑ; සිත් වසඟට ගනු පිණිස කනෙහි අත්තන මල්, රත් මල් රඳවා ගෙන පොළු ලෙළවාගෙන, සිත් සේ  වවා ගත් ‍රැවුල් ඇතිව සැරිසරන බබුරන්ගේ රංග ලීලා බලා යන ලෙසය.

ඊට පෙර කවෙහි පැවසෙන්නේ බේරුවලට ඇතුල් වන ලෙසත්ය. 

බේරුවල එකලත් මුස්ලිම්වරු විසි බවත් කියැවේ.

 බේරුවල එකල රුවල් නැව් තොටකි. 

මුස්ලිම් වෙළෙන්දන්ගේ බබුරන් ලෙස එනම් නපුරු සේවකයන් සිටින බවක් මෙම කවියෙන් හැඟවේ.
ඒ අය මත් ද්‍රව්ය ගෙන මත්ව පොලු අරන්  ඇවිද්ද බව බවක්ද වැඩිදුරටත් කාවයයෙන් කියැවේ.

එකල අබිං, කංසා වලින් මත් කොටගත් අප්‍රිකානු වහලුන් තම රුවල් නැව් වල සේවය සඳහා මුස්ලිම් වෙලෙන්දන් විසින් උපයෝගී කරගත් බව මෙයින් අපට සිතා ගත හැක.

සමහරවිට අබිං කංසා වෙළදාමත් කරන්න ඇත.

සංදේශ කවි ඒ පිළිබඳව යටි පෙළින් වාර්තා කෙරේ.

නමුත් දූතයා හට එම මිනිසුන් දෙස බලා යන්නට කියා පවසනවා විනා බිය වීමට හේතුවක් ඇති බවක් නොපැවසේ.

අත්තන මල් ගැන ද කියැවේ.

අත්තන ලංකාවේ වැවෙන විෂ සහිත ඇට්‍රො‍ෆින් අඩංගු  බෙහෙත් ශාඛයකි.

ඒවා අඩංගු මත් බෙහෙත් වර්ග එනම් ලේගියම් වගේ මත් වෙන ද්‍රව්ය එහෙම භාවිතා වැනි දේ භාවිතා කලාදැයි සිතිය හැක.

කංසා ලංකාවේ වවා අරාබි වෙලදුන් පිට රට ගෙන ගියාද?  

එකල ඔවුන් අබිං මෙරට වික්කාද?  පැණයකි.

ප්‍රධාන පෙරහැරට දේවාල පෙරහැර එකතු වෙලා වී තිබූ බව කියැවේ.

කෝට්ටේ යුගයේත් දේව වන්දනා සිදු වී ඇති අතර; ගිරා සංදේශයෙන් කතුවරයා සිරි රහල් හිමියන් වෙත; රජතුමාට එනම් අවසන් වරට සිරිලක එක්සේසත් කල සවැනි පැරකුම්බා රජතුමාට සෙත් පතා , රට සතුරු උපද්‍රව සහ රෝග වලින් සහ සසුන ‍රැක දෙන ලෙස නාථ දෙවියන්ට සැල කරන ලෙස ඉල්ලීමක් තොටගමු සිරි රහල් හිමියන් විසින් කෙරෙණු ලබයි!  

දූතයා යන මඟ කෝට්ටේ සිට තොටගමුවටය.

 බේරුවල හරහා එම ගමන වැටී ඇත.

නාථ දෙවියන් යනු මහායාන බුදු දහමේ මතු බුදු වන බෝසතුන් ය.

එනම්  එයින් පහැදිලි වන්නේ කෝට්ටේ යුගයේ බෝසත් වන්දනාව හෙවත් මහායාන ඇදහිලි වලට මුල් තැනක් ලැබී ඇති බවයි. 

මහනුවර යුගයට එන විට නාථ දේවාලය දළදා මැදුර අසලම පිහිටා තිබුන බව මහනුවර සිසාරා බලන විට වැටහී යනු ලැබේ.

- ආනන්ද